Kretanje planete Zemlje oko svoje ose (rotacija) i oko Sunca (revolucija) uzrokuje da se intenzitet insolacije menja kako u toku dana tako i u toku godine. Sam položaj ose rotacije u odnosu na ekvatorijalnu ravan obezbeđuje dodatno ciklično smenjivanje snage zračenja. Ako se na to doda da površina sa koje se prima svetlosna energija nije uvek horizontalna, to se koordinatni sistem usložnjava a time i matematički opis. Da bi se bolje razumeo uticaj položaja solarnog panela najpre je potrebno definisati uglove u sfernom koordinatnom sistemu, uz slikovit prikaz njihove pozicije.
Ugao geografske širine φ ili latituda – jeste ugao koji gradi vektor položaja posmatrane tačke na površini planete i ekvatorijalna ravan (tj. projekcija datog vektora na ekvatorijalnu ravan). Postoje severna geografska širina koja se pruža od ekvatora do Severnog pola od 0o od 90o, i južna geografska širina, koja zahvata prostor između ekvatora i Južnog pola u istom iznosu u stepenima. Kružnice sa istom geografskom širinom zovu se paralele. Ekvator je najveća paralela, dugačka je 40.065km, dok su najmanje kružnice, zapravo tačke – polovi. Na geografskim kartama ili globusu se ucrtavaju osnovne paralele pored ekvatora, slika 1. Na google-ovom sajtu http://itouchmap.com/latlong.html mogu se naći precizni podaci latitude i longitude za bilo koje mesto.
Slika 1. Ugao geografske širine, ugao sata, ugao deklinacije
Ugao sata t ili h – jedan od uglova položaja u ekvatorijalnom koordinatnom sistemu nebeske sfere. To je ugao između poluravni (meridijanaska ravan) utvrđene osom Zemlje i Zenita (tj. prave koja spaja centar kosmičke sfere sa tačkom na površini) i poluravni određene osom Zemlje i pravom koja spaja centre posmatrane sfere i neke referentne tačke (u našem slučaju to je centar Sunca). Kada se odnosi na tačku na Zemlji onda se naziva solarni ugao sata. Za toliko je potrebno rotirati meridijansku ravan kako bi se našla tačno naspram Sunca, slika 1. Kada je solarno podne ugao je 0o, za prepodne negativan dok za poslepodne pozitivan. Interesantno je naznačiti da kod nekih autora se nalazi obrnuto definisanje: prepodne pozitivan a poslepodne negativan, jednačina (1). Zato se može reći da je to ugaoni ekvivalent satu-vremenu. Tako jednom satu odgovara 15o.
Nastavice se